Άγραφα Ευρυτανίας, ένας προορισμός που θα σας μαγέψει!

Συντάκτης: Μάκης Θεοδώρου

Γενικά

Τα Άγραφα είναι ένα ορεινό χωριό της Ευρυτανίας, χτισμένο σε υψόμετρο 840 μέτρων, στην καρδιά της οροσειράς των Αγράφων, στους πρόποδες του όρους Κουκουρούντζος. Ανήκει στο Δήμο Αγράφων και βρίσκεται σε απόσταση 68 χιλιόμετρων από το Καρπενήσι. Έχει 292 μόνιμους κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Από εκεί πηγάζει ο Αγραφιώτης ποταμός που καταλήγει στη λίμνη Κρεμαστών. Το 2024 είναι χρονιά ορόσημο για τα Άγραφα, επειδή ασφαλτοστρώθηκε ο δρόμος μέχρι το χωριό και πλέον η πρόσβαση είναι πιο προσιτή για όλους.

Γύρω από την προέλευση της ονομασίας Άγραφα έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, με επικρατέστερη αυτή που λέει οτι πήραν το ονομά τους από τους Τούρκους, που ενώ κατέκτησαν όλη τη Θεσσαλία, δεν μπορέσαν ποτέ να υποτάξουν τα Άγραφα, εξαιτίας του δύσβατου της περιοχής. Στο χωριό των Αγράφων ανήκουν οι οικισμοί Χοντέικα ή Μίκρα , Παραμερίτα, Μπλο, Νερέτζες, Καμάρια, Σάικα ή Πετράλωνα, Νιάλα και Γαβρολεσιάδα.

Προσέγγιση

Από το νομό Καρδίτσας η πρόσβαση γίνεται είτε μέσω των Μεγάλων Βραγγιανών, περνώντας από τον αυχένα του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται σε υψόμετρο 1700 μέτρων, είτε μέσω της Σάικας (Πετράλωνα), διασχίζοντας την κορυφογραμμή πάνω από τον οικισμό Καμάρια, αλλά αυτό είναι εφικτό μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Από το Καρπενήσι η προσέγγιση γίνεται από το δρόμο που ανεβαίνει κατά μήκος του Αγραφιώτη ποταμού. Μια διαδρομή απίστευτης φυσικής ομορφιάς, που μετά την είσοδο του φαραγγιού στη θέση Νερόμυλος κρύβει πολλές εκπλήξεις, τις οποίες αξίζει να απολαύσετε.

Γεωγραφία

Τα Άγραφα είναι περιτριγυρισμένα από ψηλές βουνοκορυφές και απότομα φαράγγια. Από εκει πηγάζει ο Αγραφιώτης Ποταμός, στις θέσεις Χοντέικα με το ομώνυμο φαράγγι να ξεχωρίζει και Σμπορν στους πρόποδες του χωριού. Τα Άγραφα είναι χτισμένα στις νότιες πλαγιές του Κουκουρούντζου και στις δυτικές πλαγιές της Νιάλας, σε ένα μικρό καταπράσινο οροπέδιο.

Κλίμα

Το κύριο χαρακτηριστικό του κλίματος στην περιοχή του χωριού των Αγράφων, είναι το ψύχος και ο παγετός τους χειμερινούς μήνες και η δροσιά το καλοκαίρι με τις εναλλαγές του καιρού να είναι συχνές, κυρίως τις θερμές ώρες της ημέρας, όπου οι σύντομες καταιγίδες κάνουν αισθητή την εμφανισή τους.

Ιστορία

Στα Άγραφα τον καιρό της Τουρκοκρατίας είχαμε τη δράση των κλεφτών και των αρματολών, όπως του Ήρωα Κατσαντώνη , ενός εκ των πρωτεργατών της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Επίσης είχαμε και τις μάχες κατά των Τουρκαλβανών. Το 1942 το χωριό κάηκε από τους Ιταλούς, αλλά ανοικοδομήθηκε διατηρώντας το παραδοσιακό στοιχείο στην αρχιτεκτονική.

Αξιοθέατα

Ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα του χωριού είναι ο Λυκαβητός των Αγράφων. Στην κορυφή του δεσπόζει το άγαλμα του Ήρωα Κατσαντώνη και ο Ιερός Ναός της Αγίας Βαρβάρας, με πανοραμική θέα προς τις ψηλές κορυφές των Αγράφων. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος κάηκε στον εμφύλιο πόλεμο του 1947 και αναστηλώθηκε το 1954. Επίσης υπάρχουν και οι ‘Αγιοι Απόστολοι, η Αγία Παρασκευή, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα, ο Άγιος Αθανάσιος και ο Άγιος Παντελεήμονας.

Στην είσοδο του χωριού υπάρχει ο Νερόμυλος με την ιχθυοκαλλιέργεια πέστροφας, και μία ταβέρνα δίπλα στον ποταμό, όπου αξίζει να κάνετε μια στάση, για να απολαύσετε φρέσκο ψάρι και διάφορες τοπικές λιχουδιές. Μπορείτε επίσης να κατεβείτε στο ποτάμι, να μπείτε μέσα στα παγωμένα νερά και να χαλαρώσετε ακούγοντας τους ήχους του.

Δύο χιλιόμετρα πριν την είσοδο του χωριού, μέσα στον Αγραφιώτη ποταμό βρίσκεται το Πετρογέφυρο των Αγράφων, ένα τοξοτό και πέτρινο γεφύρι που κατασκευάστηκε το 1600. Μπορείτε να ανεβείτε πάνω του, να περάσετε απέναντι και να κατεβείτε με λίγη προσοχή μέσα στο ποτάμι. Το τοπίο είναι εντυπωσιακό, πυκνά πλατάνια καλύπτουν τις όχθες του ποταμού και η πολύ υγρασία έχει δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε το γεφύρι να είναι μονίμως καλυμένο με αναρριχόμενη βλάστηση. Για τους πιο τολμηρούς μια βουτιά στα παγωμένα νερά είναι επιβεβλημένη, για όσους δεν αντέχουν το κρύο, αρκεί μια βόλτα στις καταπράσινες όχθες αυτού του παραδισένιου τοπίου.

Σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων βρίσκεται ο οικισμός των Χοντέικων με το ομώνυμο φαράγγι. Μια διαδρομή εντυπωσιακή, που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς τη διασχίζετε. Το οδόστρωμα είναι χωμάτινο και στενό με τεράστιους γκρεμούς. Φτάνοντας στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, αντικρίζετε απέναντι μέσα στο ποτάμι τον μικρό οικισμό, σφηνομένο στην εισοδο του φαραγγιού, μέσα στο καταπράσινο δάσος.

Σε απόσταση 15 χιλιομέτρων βρίσκεται ο ψηλότερος οικισμός της Ευρυτανίας, τα Καμάρια σε υψόμετρο 1480 μέτρων. Ένας οικισμός που αξίζει να επισκεφτείτε περνώντας από έναν επικίνδυνο ανηφορικό χωμάτινο δρόμο, που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πόλος έλξης για πολλούς τολμηρούς, που θέλουν να τον διασχίσουν. Επίσης στα Καμάρια είναι και η νότια είσοδος του οροπεδίου της Νιάλας, την οποία μπορείτε να διασχίσετε με suv αυτοκίνητο και να επισκεφτείτε το μνημείο συμφιλίωσης των ανταρτών με το στρατό στον εμφύλιο πόλεμο του 1947.

Σε απόσταση 4,5 χιλιομέτρων στον Αγραφιώτη ποταμό βρίσκεται το μονοπάτι της Τρύπας της Όσκλιανης, μια διαδρομή 30 λεπτών ήπιας πεζοπορίας κατά μήκος του ποταμού, που σας οδηγεί στην είσοδο του φαραγγιού, όπου υπάρχουν διάσπαρτοι μικροί καταρράκτες, οι οποίοι πέφτουν από παντού. Εκεί μπορείτε να απολαύσετε τα παγωμένα νερά του ποταμού και να κάνετε βουτιές από ψηλούς βράχους, που βρίσκονται πεσμένοι διάσπαρτα μέσα στο ποτάμι.